Η Διαμεσολάβηση ως εξωδικαστική διαδικασία επίλυσης διαφορών και συγκρούσεων είναι ιδιαίτερα διαδεδομένη σε αρκετές χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης, στις Η.Π.Α, στον Καναδά, στην Αυστραλία, κ.α. Στην Κύπρο έγινε γνωστή γύρω στο 1997 και έκτοτε πολλές επαγγελματικές ομάδες και άτομα παρακολούθησαν ειδική κατάρτιση και απέκτησαν τις σχετικές δεξιότητες.
Στις 21ης Μαΐου 2008, η Ευρωπαϊκή Κοινότητα εξέδωσε την Οδηγία 2008/52/ΕΚ για ορισμένα θέματα διαμεσολάβησης σε αστικές και εμπορικές υποθέσεις και ζήτησε από τα κράτη μέλη να θεσμοθετήσουν εθνικές διαδικασίες Διαμεσολάβησης μέχρι τον Μάιο 2011. Με σκοπό την εναρμόνιση με την ανωτέρω Οδηγία, τον Δεκέμβριο 2012 τέθηκε σε ισχύ στην Κύπρο «Ο Περί Ορισμένων Θεμάτων Διαμεσολάβησης σε Αστικές Διαφορές Νόμος του 2012 – 159(Ι)-2012», που διέπει θέματα που άπτονται της εξωδικαστικής επίλυσης αστικών διαφορών, περιλαμβανομένων και των εμπορικών διαφορών, μέσω της διαδικασία της Διαμεσολάβησης.
Σύμφωνα με τις πρόνοιες του προαναφερθέντος Νόμου, ο Υπουργός Δικαιοσύνης και Δημόσιας Τάξης τηρεί Μητρώο Διαμεσολαβητών. Στο Μητρώο δύνανται να εγγραφούν, μετά από αίτησή τους και την καταβολή του προκαθορισμένου τέλους, μέλη του Κυπριακού Εμπορικού και Βιομηχανικού Επιμελητηρίου (ΚΕΒΕ), του Επιστημονικού Τεχνικού Επιμελητηρίου Κύπρου (ΕΤΕΚ), και του Δικηγορικού Συλλόγου Κύπρου, που είναι κάτοχοι αναγνωρισμένου τίτλου τριτοβάθμιας εκπαίδευσης και έχουν παρακολουθήσει ειδικό πρόγραμμα κατάρτισης στη Διαμεσολάβηση διάρκειας σαράντα (40) ωρών, το οποίο διοργανώνεται από οποιοδήποτε από τα ανωτέρω σώματα. Άλλα αντίστοιχα προγράμματα είναι αποδεκτά αν τύχουν της έγκρισης του Σώματος του οποίου ο υποψήφιος διαμεσολαβητής είναι ή θα γίνει μέλος.
Πρόσφατες Εξελίξεις
Η εναρμόνιση με την Ευρωπαϊκή Οδηγία και η τήρηση του Μητρώου Διαμεσολαβητών, είχαν ως αποτέλεσμα την εκδήλωση αυξημένου ενδιαφέροντος ατόμων και ομάδων για κατάρτιση στις δεξιότητες της Διαμεσολάβησης. Από τον Οκτώβριο 2013 μέχρι σήμερα έχουν καταρτιστεί πέραν των 300 διαμεσολαβητών μέσω των τριών πιο πάνω σωμάτων, και όπως προνοείται από τη σχετική νομοθεσία, περιλαμβάνονται στο Μητρώο Διαμεσολαβητών του Υπουργείου Δικαιοσύνης και Δημόσιας Τάξης. Παράλληλα να σημειωθεί ότι στο ΚΕΒΕ και στο ΕΤΕΚ λειτουργούν Υπηρεσίες Διαμεσολάβησης για τα μέλη τους. Επιπλέον, ο Ενιαίος Φορέας Εξώδικης Επίλυσης Διαφορών Χρηματοοικονομικής Φύσεως (Νόμος του 2010 – 84(I)-2010), μέσω του Γραφείου του Χρηματοοικονομικού Επιτρόπου, για Διαμεσολάβηση σε υποθέσεις χρηματοοικονομικής φύσεως, αξιοποιεί από το 2014, καταρτισμένους Διαμεσολαβητές που περιλαμβάνονται στο επίσημο Μητρώο Διαμεσολαβητών. Περαιτέρω, στα πλαίσια του Ευρωπαϊκού Προγράμματος Mediation Meets Judges, στο οποίο είχε εμπλακεί το ΚΕΒΕ, έγιναν δύο συναντήσεις με Δικαστές του Ανωτάτου Δικαστηρίου και Επαρχιακούς Δικαστές. Στις συναντήσεις αυτές έγινε ενημέρωση για τη Διαμεσολάβηση και για τη δυνατότητα και τους τρόπους παραπομπής σε Διαμεσολάβηση, περιπτώσεων που θα μπορούσαν εκ της φύσεως τους να παραπεμφθούν σε εξωδικαστική διαδικασία επίλυσης της διαφοράς. Επιπρόσθετα, το 2015 προωθήθηκε στην Επιτροπή Νομικών της Βουλής, Πρόταση Νόμου για τη θεσμοθέτηση της Διαμεσολάβησης σε Οικογενειακές Υποθέσεις. Η συζήτηση επί της Πρότασης Νόμου αναμένεται να ολοκληρωθεί και να παραπεμφθεί στην ολομέλεια της Βουλής για τη ψήφισή της σε Νόμο. Τέλος ο Δήμος Λευκωσίας αποφάσισε τη λειτουργία Πύλης Διαμεσολάβησης για τους Δημότες του, η οποία υπάγεται στο Πολυδύναμο Κέντρο του Δήμου.
Παράλληλα, χωρίς να υπάρχει ειδική θεσμοθέτηση, αρκετά δημόσια σχολεία, όλων των βαθμίδων εκπαίδευσης, έχουν αντιληφθεί τα οφέλη από την εφαρμογή της διαμεσολάβησης και έχουν αρχίσει να εισάγουν προγράμματα διαμεσολάβησης για την επίλυση διαφορών και συγκρούσεων στο πρόγραμμά τους.
Ο Σύνδεσμος Διαμεσολαβητών Κύπρου παραμένει αρωγός σε κάθε προσπάθεια προώθησης και εφαρμογής του θεσμού της Διαμεσολάβησης στην Κύπρο.